MUCHARYNIEC i NADBUŻAŃSKIE POLESIE
woj. Lubelskie

Opiekun: Paweł Jowik

pogranicze, kopuła źródliskowa, Olędrzy, wylewy, św. Onufry, dęby pomnikowe, stópki Matki Boskiej,

Nadbużańskie Polesie w przygranicznej gminie Sławatycze prawosławnym śpiewem opowiada magiczne historie rytmów rzeki i przepływów, sakralnych tajemnic i objawień, lokalnych wierzeń, ale też zanikających mokradeł i nieustającego osuszania. Historia przypływów i odpływów przeplata się z historiami migracji, osiedleń, zachowanych w pejzazu lak zalewowych na ktorych w razie wylewajacych wod pobliskiego Bugu pojawiaja sie lodzie z pobliskich olenderskich chat.

Mała rzeczka (a może rów?) położona na przedmieściach Warszawy, wokół której rozgorzały gorące dyskusje. Czy regulowanie, utrzymywanie i często bardzo drastyczne interwencje, których obiektami są też tysiące innych małych cieków w Polsce, to jedyna droga do naszego współbycia z rzekami? Proces debaty społecznej, partycypacyjnego projektowania scenariuszy, szukania kompromisów i budowania nowych narracji daje nadzieję na nieschematyczne rozwiązania, oparte o dobrą współpracę aktorów reprezentujących pozornie bardzo zróżnicowane pozycje.

Przepiękny świat ośniańskich jezior, rzek i źródlisk ulega bardzo szybkiej degradacji na wielu płaszczyznach. Mieszkańcy, którzy niegdyś na bazie krystalicznie czystej wody wyrabiający pyszne oranżady, lody i piwa, z powodu skażeń muszą zaopatrywać się w wodę w beczkowozach. Poziomy wody w jeziorach opadają o metry w kolejnych latach, a jednocześnie co chwilę powstają nowe, ogromne stawy hodowlane. Różne inwestycje przemysłowe i intensywne rolnictwo dokładają się do obciążenia środowiska i wysysania wody z systemu. Społeczność ośniańska bacznie monitoruje wszelkie zmiany, zachwyca się lokalną przyrodą, na własną rękę zasypuje powstające rowy i mobilizuje sojuszników do walki o lokalne zasoby.

Prawie 200 ha łąk położnych tuż przy chronionej dolinie Górnej Narwi od kilku lat zagrożonych jest planami budowy kopalni torfu. Jednocześnie, tereny te są wciąż jeszcze użytkowane rolniczo w tradycyjny i zarazem nowoczesny sposób i stanowią ostoję zarówno dzikiej przyrody, jak i lokalnej ekonomii i wiedzy rolniczej i ekologicznej. A może zamiast wydobycia torfu możemy wyobrazić sobie tutaj eksperymentalne uprawy paludikulturowe?

Łąki pod Lublinem, których właścicielami jest rodzina i sąsiedzi Michała noszą w sobie pamięć dawnych sposobów ich użytkowania i wielowymiarowych relacji w systemie społeczno-ekologiczno-historycznym. Jednocześnie są bardzo reprezentatywnym dla tysiąca innych łąk w Polsce przykładem zmian, które nastąpiły w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat – procesów ekonomicznych, politycznych i ekologicznych, materializujących się w stopniowym osuszaniu, zaniechaniu, zubażaniu i zabudowywaniu.