Turzycowe Błoto,
Gdynia

woj. pomorskie

Budżet partycypacyjny, studzienki, Torfowy Moczar, rów, użytek, nawodnienie, grzęda, Carex lasiocarpa, infiltracja, eutrofizacja

Rafał zgłosił do naszego projektu małe mokradło – Turzycowe Błoto, które znajduje się w pobliżu jego domu w nowej gdyńskiej dzielnicy Dąbrowa. Rafała i jego sąsiadów zaniepokoiło wyraźne przesuszenie ulubionego miejsca spacerów.
    Turzycowe Błoto otaczane jest z każdej strony nowym budownictwem. Stąd mieszkańcy przewidywali, że postępująca degradacja mokradła może doprowadzić nie tylko do jego zniszczenia, a do zbudowania na jego terenie kolejnych osiedli.
    Formalnie bagno jest chronione od 1999 roku, jako użytek ekologiczny, jednak mieszkańcy obserwują jego stopniową degradację. W niewielkiej odległości od Turzycowego Błota znajdują się dwa inne mokradła, również mające status użytków ekologicznych: Staw na Dąbrowie (1,1 ha) oraz Torfowy Moczar (1,4 ha) – razem stanowią kompleks mokradłowy, więc ich funkcjonowanie i kondycja są ze sobą ściśle powiązane.
    Rów biegnący z Turzycowego Błota, pozbawiony zastawek i progów, prowadzi do położonego kilkadziesiąt metrów dalej (i półtora metra poniżej) Stawu na Dąbrowie. Chociaż dla niespecjalistycznego może być to trudne do rozpoznania, to Staw jest torfowiskiem, tyle, że niemal całkowicie wyschniętym i wyeksploatowanym.
    Turzycowe Błoto i Staw na Dąbrowie oddziela niewielka grzęda (najprawdopodobniej mineralna), która prawdopodobnie odizolowała od siebie torfowiska bądź spowalniała między nimi przepływ wody. Obecnie  przecięta jest głębokim rowem, który pozwala na ucieczkę wody w szybkim tempie.
    Ostatnim elementem bagiennego kompleksu jest położony dalej, najmniej zdegradowany Torfowy Moczar – również wyeksploatowane torfowisko, ale z zachowaną różnorodną roślinnością.


Rozpoznanie terenowe pozwoliło nam opisać specyfikę zachodzących tu procesów i wzajemnych zależności. Okazało się, co nie było zaskoczeniem, że wskazane jest zasypanie rowów lub wstawienie zastawek, które pozwolą zatrzymać odpływ wody. Jednocześnie analiza systemu wodnego pokazała, że najkorzystniejsze byłoby obniżenie lustra wody w Stawie na Dąbrowej, przez odcięcie zasilania i pozwolenie mu na ponowne zarastanie. Dzięki obniżeniu poziomu wody Staw będzie miał szansę na regenerację i powrót do stanu bagiennego. Chociaż „jeziorko” to bez wątpienia często malowniczy i pożądany element krajobrazu, to w tym przypadku korzystne byłoby obniżenie poziomu wody w Stawie (dawnej torfianki).


Rafał, wspólnie z lokalną grupą zgłosił w 2021 roku społeczny projekt poprawy uwilgotnienia Błota w Budżecie Obywatelskim w Gdyni. Projekt zakładał odprowadzanie wody opadowej (wcześniej wstępnie oczyszczonej, odtlenionej i odpowiednio rozsączanej) ze studzienek ulicznych na przyległym do osiedla terenie na bagno.
    CMOK przygotował rekomendację, która została wykorzystana w procesie projektowania. Równocześnie Rafał uczestniczył w panelach dyskusyjnych w ramach Gdyńskiego Dialogu o Klimacie (raport z jednego ze spotkań do pobrania), prowadzonego przez gdyńskie Laboratorium Innowacji Społecznych, gdzie jego pomysł był prezentowany.
    Projekt został wybrany w głosowaniu mieszkańców i przeszedł do etapu realizacji. Chociaż w trakcie postępowania odbył się proces mediacyjny między odpowiednimi urzędami, a wnioskodawcami, dzięki któremu rozwiązano problemy proceduralne, to projekt wciąż nie jest jeszcze zrealizowany.
    ZDiZ [Zarząd Dróg i Zieleni] przeprowadził już trzy nieudane przetargi dotyczące wyboru wykonawcy naszego projektu. W pierwszych dwóch nie zgłosił się żaden oferent. Nic dziwnego, skoro przy wciąż rosnącej inflacji przez te dwa lata nie zwiększono budżetu zadania. Co więcej, czas na zaprojektowanie inwestycji określono w tych postępowaniach na 120 dni. To termin niemożliwy do utrzymania, bo samo uzyskanie pozwoleń wodnoprawnych potrzebnych do stworzenia rowów zajęłoby kilka miesięcy. W ostatnim przetargu czas na przygotowanie projektu skrócono jeszcze do 50 dni – mówił dziennikarzowi Gazety Wyborczej Rafał w grudniu 2023 roku.
    Po nagłośnieniu sprawy Turzycowego Błota, realizację projektu przejęło Laboratorium Innowacji Społecznych. Ogłoszono przetarg, tym razem skrojony realnie i możliwy do realizacji.
    Szacowany czas uzyskania wymaganej dokumentacji, pozwoleń i decyzji oraz wykonanie prac – 18 miesięcy.


Informacje o postępach projektu można znaleźć na stronie Turzycowe Błoto na Facebooku.


Magdalena Siemaszko, Piotr Jończyk
2024



Linki:

〜 Informacja o aktualnym stanie realizacji projektu  

〜 Profil FB: @Turzycowe Bloto 

〜 Opis użytku, ze szczególnym uwzglęnieniem ważek

〜Gazeta Wyborcza, Ekologiczny spór w Gdyni. Urzędnicy blokują obywatelski projekt ratowania mokradła na Dąbrowie?

〜Gazeta Wyborcza, Pomorskie Sztormy 2024. Nominacje w kategorii Ekologia dla Rafała Śniegockiego i Piotra Kajuta

〜 Film o Turzycowym Błocie zrealizowany przez Koalicję Ruchów Miejskich BRYZA 

Rafał Śniegocki

— Mieszkam częściowo w Gdyni na Dąbrowie, a częściowo na wsi, w powiecie bytowskim, gdzie prowadzę pensjonat i eko gospodarstwo. Jestem menadżerem projektów telekomunikacyjnych i działaczem na moim osiedlu, gdzie ponad 15 lat temu zawiązałem społeczny komitet budowy ulicy, przy której stawiałem dom. Obecnie działam w Stowarzyszeniu Polska 2050. Opiekuję się dwoma mokradłami na terenie mojego gospodarstwa.